miércoles, 27 de mayo de 2009

Mapa das Fragas do Eume


Un dos extremos do Parque, con bos accesos é Pontedeume. Desde aquí pódese tomar a estrada AC-114 para tomar o desvío de Ombre e de aí a Caaveiro bordeando o río. Unha vez aquí pódese subir ao mosteiro medieval de Caaveiro , considerado o corazón do parque, desde onde hai unha panorámica excepcional de todo o contorno.

Fauna

Aínda que difíciles de observar no parque habitan entre outros exemplares de: gato montés, xineta, marta, raposo.Entre as aves, o visitante poderá observar con maior ou menor dificultade ao bufo real, falcón abejero, martín mariñeiro, o azor e outras aves típicas do bosque.Ademais está catalogada a presenza de 15 especies de anfibios, 14 especies de réptiles, 8 especies de peixes, 103 especies de aves e 41 de mamíferos.

Flora


Ten unha rica biodiversidade, un bosque en cuxas zonas máis próximas ao río predominan os alisos e chopos, mentres que máis arriba están os carballos ou “carballos”. Entre outras especies vexetais presentes: bidueiros e castiñeiros.Pero talvez polo que é máis representativo no que fai á súa flora refírese é ademais da abundancia de carballos, a súas helechos Culcita macrocarpa, Hymenophyllum tumbrigense e Woodwardia radicans, supervivente de helechos que poboaban a terra fai millóns de anos. É un bosque que cambiou moi pouco desde o Neolítico.

martes, 26 de mayo de 2009

Fragas do Eume.

















O Eume é o creador da comarca. Da súa vida.
Bravo e arisco, coas súas augas foilles dando forma a fermosas vilas e lugares.
Un río de tradicións máxicas, apto para gozar das actividades da natureza.
O río escavou un estenso val onde se estenden as Fragas do Eume, parque natural e o maior bosque atlántico de Europa. Máis tamén modelou impresionantes serras coma o Forgoselo ou a Loba, refuxio de especies animais e vexetais únicas.
O Eume trouxo tamén auga de cultura. Centro polítitico de Galicia na Idade Media, nas súas ribeiras aparecen, entre as árbores, mosteiros, castelos, pazos e fermosas pontes de pedra de espectacular vista.
A xente que viviu aquí foi elaborando durante todos estes séculos unha rica gastronomía con base nos productos naturais da comarca.

lunes, 25 de mayo de 2009

Peixes.
















Chondtomaros polylepis:

XUSTIFICACIÓN DOS CRITERIOS:

.A introdución de especies exóticas na súa área de ocupación como son o peixe sol (Lepomisgibbosus), o peixe gato (Ameiurus melas), Black-bass (Micropterus salmoides), Lucio (Esoxlucius), lucioperca (Sander lucioperca) e diversas especies de ciprínidos é unha dasprincipais causas do decline desta especie. Este declive estímase que será nospróximos anos próximo ao 20% na área de ocupación da especie e na calidade de seuhábitat. Este último se deteriora polas infraestruturas hidráulicas proxectadas na súa área depresenza, o aumento de verteduras urbanos, agrícolas e industriais e extracción de auga confins agrícolas. As poboacións estan en declive pero aínda son bastante abundantes.

DESCRICIÓN:

Especie de talle media que non adoita acadar os 500 mm de lonxitude total. Corpo alongadomáis que outras especies de ciprínidos. A abertura bucal é inferior e recta. A crista inferior égroso e presenta unha lámina córnea ben desenvolvida. As aletas dorsal e anal son longas, aprimeira delas ten entre 8 e 9 radios ramificados e a segunda entre 8 e 9. Escamaspequenas, na liña lateral cóntanse entre 64 e 78. O número máis frecuente de dentesfaríngeos é de 6-5. Non existe dimorfismo sexual marcado, aínda que describíronse algunhasdiferencias de tipo morfométrico relativas ao tamaño das aletas e lonxitude da cabeza.

POBOACIÓN:

Actualmente as poboacións de Ch. polylepis en España quedan restrinxidas á cuncado Tallo e ás introducións recentes nas cuncas do Júcar e Segura.

HÁBITAT E ECOLOXÍ
A:

Vive nos tramos medios dos ríos, en zonas de marcada corrente, pero taménprolifera nas augas dos pantanos. É un peixe moi gregario, especialmente durante amigración prerreproductiva que efectúa curso arriba. Aliméntanse de vexetación e en menorproporción de pequenos invertebrados e detritos.

REPRODUCIÓN:

Durante a freza, os machos desenvolven numerosos tubérculos nupciais moi pequenospor todo o corpo. Acadan a madurez aos 3 ou 4 anos de idade e reprodúcense entre marzoe xuño. Adoita ser nos ríos onde vive o primeiro ciprínido en reproducirse e xa que logo atopaos lugares de freza libres de moitos dos posibles depredadores de ovos e crías. Asfemias poñen entre 1.000 e 8.000 ovos entre areas e grava. Os machos acadan oitoanos de idade e as femias ata dez.

DISTRIBUCIÓN:

España: Vive na cunca do Tallo e foi introducida nas cuncas do Júcar eSegura.• UE: Vive tamén en Portugal nas cuncas dos ríos. Vouga, Mondego, Alcoa eSado.• Mundo: Endémica da Península Ibérica.

FACTORES DE AMEAZA:

• Sobre a especie: A introdución de especies exóticas, a maioría piscívoras.• Sobre o hábitat: As principais ameazas son: a realización de diversasinfraestruturas hidráulicas, como canalizacións, construción de presas, etc., acontaminación por verteduras industriais, urbanos e agrícolas; a extracción de auga parafins agrícolas e a extracción de áridos que destrúe os frezaderos

BANCO DE DATOS DA NATUREZA:

Peixes Continentais de España.

MEDIDAS DE CONSERVACIÓN:

Control dos verteduras e depuración dos mesmos. Corrixir axeitadamente os impactosderivados das infraestruturas hidráulicas. Non dar concesións de regos cando a augabaixe por niveis inferiores aos axeitados para a vida dos peixes. Corrixir o impacto dasextraccións de áridos nos ríos e só dar as concesións imprescindibles. Realizar uncontrol das especies exóticas por parte das administracións. Impedir a introdución denovas especies exóticas declarando ás novos e á maior parte das existentes xa enEspaña como non pescables. Realizar un seguimento sobre a evolución das poboacións deesta especie.

jueves, 21 de mayo de 2009

Invertebrados.

















Lucanus Cervus o Ciervo volador.
O escornabois (Lucanus cervus) é un coleóptero escarabeiforme pertencente á familia Lucanidae. En Galicia se coñécelle co nome de escornabois, para os machos e vacaloura, para as femias. Se considéralle o escaravello máis grande de Europa.
Descrición:
O seu tamaño total varía entre os 3 e 9 cm nos machos e os 2,8 e 5,4 cm nas femias Presentan un notable dimorfismo sexual; os machos son maiores que as femias e posúen as mandíbulas moito máis desenvolvidas que utilizan para a loita; teñen unha forma que lembra os cornos dun cervo, de onde deriva o seu nome común.
Características:
As larvas deste insecto pasan dunha a cinco anos alimentándose de madeira en descomposición, polo que adoitan vivir en bosques onde son abundantes os carballos e aciñeiras, razón pola que non son comúns en terreos urbanos. Teñen un apetito moi voraz, con tan só un gramo de peso poden comer nun só día 22,5 centímetros cúbicos de madeira e acadan un tamaño considerable, chegando incluso a 10 centímetros de longo.Os adultos aliméntanse succionando o zume das árbores e do zume de froitas maduras. A súa vida trala metamorfoses é moito máis curta cá de larva: tan só de quince días a un mes. Poden voar, acadando velocidades de 6 km/h.Existen diversas teorías sobre como se aparean, aínda que a máis probable é que os machos se agrupen en torno ás femias e se dispútenas en combates que poden ocasionar a morte dun dos contrincantes.As femias poñen os ovos nos ocos das árbores, os cales eclosionan aos dous ou catro semanas da posta.Esta especie está en regresión debido á perda do seu hábitat e á caza, pois é un exemplar moi apreciado, polo que se chegan a pagar prezos moi elevádevos (sobre todo en Xapón, onde este escaravello é moi apreciado).Segundo investigacións para o ano 2040 o seu total extinción estaría asegurada

Invertebrados.


Euphydryas Aurinia:


ÁREA DE REPARTICIÓN XEOGRÁFICA:

Atópase na case totalidade de Europa e en parte de Asia Menor, así como no Norte de África.En España a atopamos nunha franxa no Norte e no Este, con parte do Sur e un enclave en Madrid.Na Comunidade de Madrid ocupa unha ampla zona nas estribaciones da Sierra de Guadarrama, onde forma unha subespecie; localízase en numerosos lugares, dos cales podemos mencionar Cadafalso dos Vidros, Valdemorillo, O Escorial (A Herrería), San Lorenzo de El Escorial (Monte da Xurisdición), Cercedilla, Rascafría (Porto de Cotos), Galapagar, Miraflores da Serra, Montejo da Serra, etc.

BIOLOXÍA:
Imago:
Son bolboretas de actividade diúrna; voan segundo teñan unha ou dúas xeracións anuais (bivoltinas), tal como se indica no diagrama biolóxico simplificado, nos meses desde finais da primavera e en verán, principalmente.Para voar prefiren os bosques claros e os carreiros así como os camiños con sombras claras, perto dos arroios, deixando os lugares moi despexádevos e as solanas.Teñen moitas subespecies, incluso algunhas, como son as pirenáicas, que poderían ser especies definidas.As ás, polo feixe, teñen vivos cores alaranxados, con manchas amareladas e negras, formando franxas transversais, delimitadas por celas debuxadas en negro. O bordo anal dos posteriores é escuro, en forma de estoxo, que envuelve o abdome cando a bolboreta se atopa en repouso coas ás xuntas sobre o dorso. O envés dos posteriores é alaranxado avermellado con franxas de celas abrancazadas e puntos do mesmo cor co centro negro.
Posta:
As femias poñen os ovos dunha soa vez no envés dunha folla da súa planta nutricia, dando lugar a unha colonia gregaria.
Eiruga:
As eirugas son enteiramente negras, con numerosos puntitos brancos e unha franxa lateral branca, formada por unha maior profusión de puntos brancos; están debruadas por filas de falsas espiñas, negras.Son eirugas gregarias durante todo o tempo do seu desenvolvemento, que é moi longo debido á súa condición de invernantes, polo que se adoitan atopar os niños sedosos nos que se cobijan das inclemencias invernais durante todo o outono e o inverno; se unimos a isto a posibilidade de dúas xeracións e o desfasamento habido entre as colonias de diversos biotopos, pódense atopar durante case todo o ano.Cando as eirugas acadaron o seu máximo desenvolvemento dispérsanse en busca dun lugar adecuado para crisalidar.
Crisálida:
As crisálidas atópanse desde o mes de abril ata xuño, tratándose de monovoltinas. Pertencendo esta especie á familia Nymphalidae, a crisalidación ten lugar suspendidas polo cremáster ou barra de apoio do final do abdome, para o cal as eirugas aproveitan calquera lugar adecuado, esaínte, ramas cortezas, pedras, etc.Teñen unha cor branco con numerosas franxas e manchas negras, salientando as segmentales abdominais dorsais.
Medidas:
As medidas observadas nas diferentes fases da metamorfoses son as seguintes:Eiruga 30 mm. de lonxitude.Crisálida 20 mm. de lonxitude.Imago ou bolboreta 35-45 mm. de envergadura alar.
Plantas nutricias:
Na literatura especializada adoítanse mencionar diferentes plantas nutricias das eirugas, dos xéneros Teucrium e Plantago, sen embargo, na Comunidade de Madrid, se atoparon preferentemente sobre plantas do xénero Lonicera: Lonicera periclymemum, Lonicera implexa, etc.
Densidade da poboación:
En xeral, as colonias que se atopan na Comunidade de Madrid gozan de boa saúde e son bastante densas, sen embargo é importante resaltar o fenómeno que ocorre de cando en cando nos biotopos, nos que esta especie desaparece durante varios anos seguidos (unha media de cinco anos) por causas da dependencia dalgunhas das súas plantas nutricias arbustivas ou trepadoras, nas cales anidan no inverno, producido polas seguintes causas: se estas plantas, debido a invernos benignos no que fai a temperatura, adiantan seu fenología, agroman moi pronto e as eirugas empezan a activarse xantando; ao producirse xeadas tardías, os brotes xéanse e a planta tarda en recuperarse e agromar novamente, mentres tanto as eirugas se atopan sen alimento, morrendo de inanición, desaparecendo do biótopo que ocupaban ata que femias vidas doutros hábitats volven a poboar o lugar de onde desapareceron.Este feito foi comprobado e explicado polo Dr. Profesor Joaquín Templado, nun artigo aparecido no «Boletín da Estación Central de Ecoloxía», Vol.4, número 7 (1975), titulado «A regulación natural das poboacións de Euphydryas aurinia Rott. (Lep. NYMPHALIDAE )».

Aves

La oropéndola (Oriolus oriolus):é unha especie de ave paseriforme, o único membro da familia Oriolidae. É propia das rexións mornas do hemisferio norte. Inverna nos trópicos, para despois emigrar a Europa e Oriente Medio para pasar o verán.
Macho. Corpo amarelo dourado, ás negras con mancha amarela e cola negra con esquinas amarelas. Pico rosa, patas gris azulado e iris vermello.Femia. Por riba verde oliva, por debaixo, blancuzca, debilmente riscada de vermello escuro no peito; ás e cola vermellas escuras co amarelo menos estendido e menos vivo.Mozos. As oropéndolas mozos son semellantes á femia, pero con pico gris e iris pardo.






El alcaudón dorsirrojo (Lanius collurio): un membro da familia dos alcaudones.Este paxaro cria na maior parte de Europa e Asia occidental e pasa os invernos no África tropical. O seu número está decreciendo e agora está probablemente extinguido en Gran Bretaña, aínda que é frecuente velos durante a migración. É unha especie protexida en Gran Bretaña.Mide 16-18 cm de lonxitude; xanta grandes insectos, pequenos paxaros,ratos de campos e lagartixas. Como outros alcaudones caza desde lugares elevados, e empala os cadáveres sobre arames ou espiñas para usalos como despensa.A cor xeral das partes superiores do macho é avermellado. Ten a cabeza gris azulada e o típico antefaz negro dos alcaudones a través do ollo. As partes baixas son de cor rosa destinguido, e a cola ten un modelo branco e negro similar ao da collalba.Na femia e paxaros mozos a parte superior é marrón e listada. A parte inferior é de cor perante e listada.



El cuervo común (Corvus corax): a ave máis grande da orde paseriforme, da familia dos córvidos. Presente en todo o hemisferio setentrional, é a especie de córvido coa maior superficie de distribución. Co corvo de pico groso, é o maior dos córvidos e probablemente a paseriforme máis pesada; na súa madurez, o corvo común mide entre 52 e 69 centímetros de lonxitude e o seu peso varía de 0,69 a 1,7 quilogramos. Os Corvos comúns viven xeralmente de 10 a 15 anos pero algúns individuos viviron 40 anos. Os xuvenís poden desprazarse en grupos pero as parellas xa formadas permanecen xuntas toda a súa vida, cada parella defendendo un territorio. Existen 8 subespecies coñecidas que se diferencian moi pouco aparentemente, aínda que estudos recentes haxan demostrado diferencias xenéticas significativas entre as poboacións de distintas rexións.O corvo común coexiste cos humanos desde fai milleiros de anos e nalgunhas rexións é tan abundante ca se considera unha especie nociva. Unha parte do seu éxito débese ao seu réxime omnívoro; o corvo común é extremadamente oportunista, alimentándose de preas, de insectos, de residuos alimentarios, de cereais, de bayas, de froitas e pequenos animais. Observáronse varias demostracións notables de resolución de problemas nesta especie, o que fai pensar que o Corvo común é moi intelixente.A través dos séculos, o corvo común foi obxecto de mitos, de folclore e de representacións nas artes e a literatura. En varias culturas antigas, incluíndo as de Escandinavia, de Irlanda, do País de Gales, de Bután, da costa noroeste de Norteamérica, de Siberia e de Asia do noroeste, o Corvo común foi venerado como un deus ou un símbolo espiritual.
Un corvo común maduro mide entre 52 e 69 centímetros de lonxitude cunha envergadura de 115 a 160 cm (en Europa: 144-160 cm o macho e 124-138 cm a femia. O seu peso varía de 0,7 à 1,7 quilogramos o que lle fai ser a máis pesada das paseriformes. As aves das rexións máis frías como o Himalaya e Grenlandia son xeralmente maiores, cun pico lixeiramente máis grande, mentres que os individuos das rexións máis cálidas son máis pequenos, cun pico proporcionalmente máis pequeno. O pico é forte, negro e lixeiramente curvado. A cola é relativamente longa, o pescozo é bastante groso, e o iris é marrón escuro. A plumaxe é xeralmente negro pero posúe reflexos iridiscentes azulados e púrpuras. As plumas da garganta alónganse e baséea das plumas do pescozo é dun marrón gris pálido. A plumaxe dos mozos é similar ao dos adultos pero máis mate e o iris é azul gris.Ademais do seu gran tamaño, o Corvo común difire das cornejas polo seu pico máis forte e máis groso, as plumas da garganta e a cola en forma de rombo.
O corvo común é omnívoro e oportunista: o seu réxime alimentario varía segundo o lugar, a tempada e o que atopa por casualidade . Por exemplo, os corvos que anidan perto das fontes de residuos xerados polos humanos inclúen unha porcentaxe máis elevado dos refugallos alimentarios no seu réxime, os individuos que anidan perto das estradas consumen máis vertebrados vítimas de atropellos e os individuos que anidan lonxe destas fontes de xantar consumen máis artrópodos e vexetais. Por exemplo, na tundra de Alaska, os corvos obteñen ao redor da metade das súas necesidades enerxéticas grazas á depredación (sobre todo de pequenos roedores Microtus) e a outra metade procede de necrofagia (sobre todo de preas de caribú e lagópodos). A súa alimentación vexetal inclúe os cereais, as bayas e froitas. Cazan pequenos invertebrados, anfibios, réptiles, pequenos mamíferos e paxaros. Non obstante, un estudo feito entre 1984 e 1986 sobre o réxime dos Corvos comúns no sudoeste de Idaho (unha rexión agrícola) puxo de manifesto que os cereais eran a compoñente principal da súa dieta, aínda que tamén foran consumidos pequenos mamíferos, saltóns, preas de bovinos e paxaros . Almacenan os excedentes de xantar, sobre todo da que contén graxa, como fai o Raposo ártico. No inverno, pode tamén asociarse con outro cánido, o Lobo gris, como cleptoparásito e ségueno para alimentarse coas preas. Tamén poden consumir as partes non dixeridas das feces animais e os residuos alimentarios procedentes do home. O éxito das nidadas é máis elevado nos individuos que utilizan residuos humanos como fonte de xantar.
Os xuvenís comezan as rituais de emparejamiento a unha temperá idade, pero non se aparearán antes dos dous ou tres anos. As acrobacias aéreas, os comportamentos demostrando a súa intelixencia e as capacidades para obter o xantar son comportamentos clave do desfile nupcial. Unha vez apareados, os membros dunha parella tenden a anidar xuntos durante toda a súa vida, xeralmente no mesmo lugar. As parellas deben posuír un territorio antes de empezar a construción do niño e a reprodución, xa que logo, defenden con saña un territorio e os seus recursos. O tamaño dos territorios de nidificación varía segundo a densidade das fontes de xantar da rexión. O niño é unha copa profunda construído con ramas e ramitas mantidas xuntas grazas a unha capa interna de raíces, lama e cortezas. O interior cóbrese de materiais máis suaves como o pelo de cervo. O niño habitualmente está situado nun gran árbore, sobre un esaínte rochoso ou, máis frecuentemente, sobre vellos edificios ou postes eléctricos. As femias poñen de 3 a 7 ovos dun azul verde pálido manchado de marrón. Na maioría da súa superficie de distribución, a posta comeza a finais de febreiro. Nos climas máis fríos, poñen os ovos máis tarde, en Grenlandia e no Tíbet os poñen en abril. En Paquistán, a posta ten lugar en decembro. Só incuba a femia e a incubación dura de 18 a 21 días. Sen embargo, o macho pode colocarse enriba dos ovos coidándoos, sen xa que logo empollarlos. Os pais alimentarán aos xuvenís que deixan o niño de 35 a 42 días despois da saída do niño. Permanecerán cos seus pais seis meses despois de deixar o niño. O corvo pode vivir moito tempo, sobre todo en cativerio ou cando está protexido; individuos do Poste de Londres viviron máis de 40 anos. A duración da vida no medio natural é considerabelmente máis curta: xeralmente de 10 a 15 anos. O individuo salvaxe anillado máis vella tiña 13 anos.
O corvo común posúe un dos cerebros máis grandes de todas as especies de aves. Mostra tamén varias habilidades como a resolución de problemas así como a imitación e a intuición. Unha experiencia concibida para avaliar a intuición e a resolución de problemas presentaba un anaco de carne atado a un cabo que colgaba dun pousadeiro horizontal. Para acadar a carne, o paxaro debía pousarse sobre a percha, tirar da corda en varias etapas e suxeitar o cabo en cada etapa co fin de ir acurtándoa. Catro dos cinco superaron a proba, e a transición desde a ausencia de éxito (ignorar o xantar ou simplemente non tirar da corda) ata un éxito constante e previsible (arrastrar a carne ata a percha) fíxose sen aprendizaxe aparente.[8] Observouse como os corvos dirixen a outros animais para que traballen para eles, por exemplo chamando aos lobos e aos coyotes ao lugar dunha prea. Os cánidos abren entón a prea, o que a fai máis accesible aos corvos. Tamén se sabe que observan o lugar onde outros corvos ocultan o seu xantar e acórdanse destes lugares, o que permítelles robársela. O corvo común é coñecido por roubar e ocultar obxectos brillantes como guijarros, anacos de metal e pelotas de golf. Unha hipótese indica que os xuvenís son curiosos para toda cousa novo e que a atracción polos obxectos redondos e brillantes basearíase na súa semellanza con ovos. Os adultos perden este interese intenso para o inusual e pasan a ser neófobos. Recentemente, os investigadores recoñeceron que as aves xogan. Os mozos corvos están entre os máis xogadores de todas as especies de aves. Se observoulles deslizándose ao longo de cheas de neve, disque por simple pracer. Xogan incluso con outras especies, por exemplo xogan ao xogo do rato e o gato con lobos e cans. O corvo é famoso por súas espectaculares acrobacias aéreas.
Esta especie posúe un grito característico: un “rrok-rrok”, profundo e cavernoso, que difire do dos outros córvidos segundo os observadores con experiencia. O seu complexo vocabulario inclúe un « toc-toc-toc », un « kraa » secos e roucos, un graznido gutural e baixo así como varios berros de natureza case musical.Corvo comúnAl igual que outros córvidos, o corvo común pode imitar os sons do seu medio ambiente, incluíndo a voz humana. Posúe un amplo abano de vocalizaciones. Os berros observados inclúen os berros de alarma, os berros de voo e os berros de persecución. O corvo común produce tamén sons non vocais incluídos ruídos coas ás e ruxidos de pico. Os ruxidos observáronse maila miúdo nas femias que nos machos. Se desaparece un membro da parella, o compañeiro reproduce os seus berros reclamando o seu regreso.


Invertebrados.




Cabaliño do diaño ou Coenagrion mercuriale.

Insecto de corpo moi alongado con dous pares de ás de forma diferente, sempre en posición horizontal sobre o corpo. Ollos moi grandes. Cabeza coloreda de negro bronceado na parte posterior e unha liña clara por detrás dos ocelos. O abdome do macho é azul celeste con debuxos negros: 2º segmento cunha mancha en forma de Ou, segmentos 3º-6º e 9º coa metade basal negra e os segmentos 7º e 10º totalmente negros; o segmento 8º é de cor azul. A femia ten o abdome coa parte dorsal case totalmente coloreada de bronce moi escuro.Nas fases de larva e xuvenil está asociada ao auga onde eclosiona, medra e muda ata acadar o estado adulto.

Situación:
Trátase dunha especie moi escasa na Península ibérica, característica de arroios correntes de cursos estreitos e augas frías. Ameazada pola destrución do seu hábitat, pola alteración do medio, e degradación xeral dos medios acuáticos e a súa contorna. A todo iso súmase un grave descoñecemento do seu estado de conservación e distribución actual, así como da súa bioloxía e requirimentos ecolóxicos. A súa conservación debe basearse na realización de estudos que completen en coñecemento que se ten na actualidade sobre a mesma e así valorar a posibilidade de protexer colonias da especie que permitan a súa futura expansión a outros lugares. A protección en xeral de humedales e ribeiras favorecerá a conservación desta especies. Esta incluída no Anexo II do Convenio de Berna II; no anexo II dos Reais Decretos 1997/1995, de 7 de decembro e 1193/1998, de 12 de xuño, polos que se establecen medidas para contribuír a garantir a biodiversidade mediante a conservación dos hábitats naturais e da fauna e flora silvestre; e Catalogada como Vulnerable pola Unión Internacional para a Conservación da Natureza (UICN).

Familia: Caenogriidea

Orde: Odonata

Clase: Insecta

Ecosistema: Cursos de auga de corrente moderada ou lenta, fría e osixenada

Cobertura espacial: Comunidade de Madrid

Tipo de protección: Sensible á alteración do seu hábitat

Invertebrados.

Aves

El búho real (Bubo bubo):es un ave rapaz nocturna, de tamaño grande, distribuida por Europa, Asia y África. Es más común en el Noreste de Europa, pero también en la zona que rodea el Mediterráneo, incluyendo la Península Ibérica. Su nombre en latín está basado en la onomatopeya de los sonidos que emite, y ya desde la Edad Media se le conocía como Bubo en los bestiarios.
Debido a su majestuosidad y a su fácil cria en cautividad es usado con relativa frecuencia en el arte de la cetrería.
Con el amplio rango de distribución del búho real, diferentes autores han distinguido hasta 20 subespecies basándose en el color del plumaje y en el tamaño. En Europa se han estado investigando las llamadas sonoras y el ADN para distinguir las subespecies, mientras que en Asia no se está llevando a cabo ningún estudio comparativo. Recientemente se ha separado la subespecie Bubo bubo ascalaphus en una especie propia, Bubo ascalaphus. La subespecie más pequeña es Bubo bubo hispanus, de la Península Ibérica.
El búho real habita en bosques y acantilados normalmente lejanos al hombre evitando la presencia de este mismo en lo posible, prefiriendo normalmente las superficies rocosas para anidar. En algunos lugares está desplazando a otra rapaz, el halcón peregrino, aunque aun se desconoce la influencia del hombre en la competencia entre éstas dos especies que han convivido millones de años en el mismo hábitat.
Son animales solitarios, excepto en la época de cria. Su territorio puede llegar a ocupar los 80 km² si la comida es escasa, y lo defienden con fuerza de otros búhos. Normalmente no cambiarán de territorio salvo causas mayores, como falta de alimento o si son expulsados por otro búho.
De día pasan la mayor parte del tiempo quietos en los árboles, y por la noche salen a cazar. Si el alimento escasea pueden cazar por el día también.
Mide de 29 a 73 cm de pico a cola, y su envergadura ronda de 1,38 a 1,7 m, algo más pequeño que el águila real. Su peso oscila de los 1,5 a los 4 kg. La envergadura de sus alas llega hasta los 2 m, siendo el búho más grande de todos. A pesar de su tamaño son muchas aves, no solo rapaces, las que atacan a este búho por el día como por ejemplo el cuervo. Se caracteriza por sus dos mechones de plumas a los lados de la cabeza, la línea en forma de V entre los ojos (que son de iris naranja), el vientre pálido y listado y el dorso jaspeado y oscuro con manchas claras. El macho tiene el vello de las orejas más erizado que la hembra.
Su vuelo es directo, potente y con planeos frecuentes. Su voz es un aullido profundo, tipo úú-oo, que puede llegar a oírse a 2 km. Cada individuo tiene un aullido específico, de modo que puede ser identificados individualmente por medio de su voz. También produce ladridos potentes de alarma tipo zorro.
Viven alrededor de 20 años, una vida larga ya que no tienen depredadores naturales. En cautividad se han dado casos de ejemplares que han alcanzado los 60 años.
Ambos sexos viven normalmente solos y no se juntan hasta llegada la época del cortejo. Cuando encuentran un buen sitio de cria, lo indican cavando un pequeño hoyo en la tierra y emitiendo una serie de llamadas características. Éstos sonidos también son útiles para encontrar a su pareja, la cual mantendrán de por vida.
Su nido es una cavidad sin tapizar en troncos de árboles o acantilados. Pone de 2 a 3 huevos, una sola vez al año, normalmente en invierno o principios de primavera. Son muy sensibles a su entorno, y si no tienen suficiente espacio o comida la puesta puede retrasarse y reducirse sensiblemente. la hembra incuba los huevos mientras el macho consigue el alimento. En 2 o 3 meses los huevos eclosionan y nacen los nuevos polluelos. La madre se encarga de enseñarles a comer y de protegerlos.
A las tres semanas de nacer ya son capaces de alimentarse y tragar por si solos. A los dos meses comienzan a volar, aunque solo unos pocos metros, y a los 6 meses ya están cubiertos de plumas. Durante ésta etapa son vulnerables a los depredadores, pero su plumaje les ayuda a clamufarse entre las ramas. Son expulsados del nido por los padres, si es que no lo dejan antes, al año de vida, y alcanzan la madurez sexual a los 2 años.
Se trata de un superdepredador que se encuentra en uno de los lugares más altos de la cadena trófica. Mata incluso a otros búhos y aves de presa. Sus presas pueden estar tanto en el suelo como en pleno vuelo.
Cazan normalmente por la noche, prefiriendo los espacios abiertos a los bosques. El aleteo de sus alas es muy silencioso, y unido a su visión nocturna y a su agudeza auditiva, le proporcionan unas características excepcionales para la caza.
Caza roedores pequeños, conejos, liebres, ardillas, ratas, palomas, mirlos, y erizos. Incluso es capaz de matar zorros y cervatillos de hasta 10 kg de peso. Más raramente caza ranas insectos grandes y peces. Su dieta principalmente a base de roedores es muy beneficiosa para los granjeros.

El búho chico o autillo americano (Asio otus):es un ave grande bastante común por el Sur y el centro de Europa. Habita en bosques de coníferas cerca de zonas de cultivos, en ocasiones en la alta montaña. Por el día puede ser vista durmiendo en grupos en pinos altos, aunque se camufla muy bien. Se parece un poco al búho campestre, este último es menos rechoncho y ligeramente más grande. El búho chico tiene grandes mechones sobre la cabeza que parecen orejas, la parte ventral de color crema y muy listada, los ojos de color naranja o rojo, puntas grises en las alas, la cola con unas franjas poco marcadas y un par de manchas oscuras sobre las "muñecas". Sale sólo de noche.
Su voz es un reclamo profundo, corto y apagado tipo huh. También puede hacer chasquidos con el pico para asustar a los enemigos o proferir una especie de maullidos.
Utiliza el nido de un córvido o ardilla. Pone de 3 a 5 huevos en una nidada de marzo a junio.
Caza desde percha o en vuelo, capturando roedores y pájaros dormidos.
Nombre en otros idiomas: long-eared owl (inglés), mussol banyut (catalán), hontza ertain (euskera), bufo pequeno (gallego).
Longitud: de 35 a 37 cm
Envergadura: de 84 a 95 cm
Peso: 210-330 g
Longevidad: de 10 a 15 años
Estatus: seguro






El chotacabras gris o chotacabras europeo (Caprimulgus europaeus):é unha especie de ave da familia dos chotacabras, que se distribúe polas zonas mornas de bosque, mato e pasteiro de Europa e Asia. Non está ameazada a nivel global, e a súa poboación estímase entre 930.000 e 2.100.000 de exemplares. Son aves nocturnas e crepusculares, que se alimentan de insectos en voo.
É unha ave de tamaño medio, mide de 24 a 28 cm de lonxitude e de 52 a 59 de envergadura alar. A súa plumaxe é bastante críptico, e en repouso é difícil de ver. A plumaxe é moteado de marrón, branco, gris e negro. O macho diferénciase da femia e dos xuvenís en que mostra unha manchas brancas nas ás, e nos lados da cola.Como o resto de chotacabras ten unha boca moi grande, con vibrisas (bigotes) nos seus lados, para aumentar a súa capacidade de alimentarse de insectos en voo. Súas ás e cola son longas e estreitas, e o seu pico é moi pequeno.
Lullula arborea o totovía:é unha ave da orde Passeriformes e da familia das lavercas, Alaudidae; caracterízase por posuír un dorso pardo con bandas negras, un píleo marrón torrado tamén bandeado, fazulas avermelladas e unha banda abrancazada supraorbitaria. É frecuente en bosques abertos, brezales e límites de bosques. En primavera, os machos entonan un reclamo moi característico que failles facilmente recoñecibles.O seu niño está revestido de pelo ou herba, perto de arbustos, no chan; contén tres ou catro ovos, postos en dous nidadas, de abril a xuño.Aliméntase de insectos, sementes, bayas, que recolle do chan.Distribúese por toda Europa, agás o norte de Escandinavia e as illas Británicas. É rara por riba dos 2000 m.

La Golondrina dáurica (Hirundo daurica, para otros autores Cecropis daurica): é un pequeno paxaro da familia das andoriñas. Habita nos países de clima morno do sur de Europa e Asia, desde a península ibérica no oeste ata Xapón no este, chegando ao África tropical polo sur. As exemplares indios e africanos son residentes, pero as andoriñas europeas e de varias zonas asiáticas son migratorias, invernando en África e na India.As andoriñas dáuricas son similares en costumes e aparencia a outras especies da orde dos Apodiformes. As partes superiores da cabeza, dorso e ás son dunha cor azul moi escuro. O seu peito e ventre é castiñeiro louro con pequenas e numerosas motas escuras. Súas ás son largas e pontudas. Son rápidas voadoras e aliméntanse de insectos.É parecida á andoriña común, pero diferénciase porque é máis escuro e a mancha vermella da garganta é moito máis clara e estendida, presentando tamén unha zona amarelada no nacemento da cola. Ademais as plumas da cola son claramente máis largas.As andoriñas dáuricas constrúen niños con forma de media esfera con barro que recollen con súas picos, e incuban entre 3 e 6 ovos en cada posta, de maio a xuño. Normalmente anidan en zonas rocosas e altas, pero adáptanse con facilidade ás construcións humanas (pontes ou edificios). O niño lembra ao da andoriña coliblanca na súa forma e material, pero conta cunha entrada tubular da que carece o niño desta última.Normalmente esta especie non forma grandes colonías de cría, pero son bastante gregarias fóra da estación de apareamiento. As bandadas máis numerosas pódense observar nas extensas llanuras da India. Na península Ibérica é estival de marzo a setembro. É unha especie en expansión, máis abundante na metade sur.

El mirlo acuático europeo (Cinclus cinclus) :é unha especie de ave paseriforme da familia Cinclidae. O seu hábitat inclúe contornos acuáticos en América, Europa, e Asia.
Habitualmente viven nas beiras de ríos rápidos de montaña, aínda que pódense atopar individuos erráticos en lagoas de montaña. A súa preferencia polas augas non contaminadas converteuno nun bioindicador da pureza dun río. A súa plumaxe é pardo escuro con peito branco. Pálpebra branco moi visible cando parpadea. Tamaño: uns 18 cm de altura e 30 de envergadura. Non hai diferenciación sexual.Somérxese nun promedio de 3 segundos. O seu sangue pode portar máis osíxeno que a doutros passeriformes, o que permítelles permanecer baixo a auga ata 30 segundos, aínda que por norma xeral non excede dos 10 ou 20 segundos. As súas adaptacións permítelle somerxerse e camiñar polo fondo do río para alimentarse de insectos, axudándose cun pequeno aleteo se a corrente é forte. Atopa os insectos volteando os guijarros do leito do río.
A súa alimentación é case exclusivamente a base de insectos.
Anida perto da auga, nunca a grandes alturas, en árbores, pontes e grietas. As postas varían entre os 4 e os 6 ovos, brancos e duns 26x18 milímetros, que son incubados unicamente pola femia. Os pollos eclosionan aos quince días da posta, e son cebados por ambos adultos durante aproximadamente un mes, ata que abandonan o niño. É habitual que a mesma parella realice dúas postas na mesma primavera, aínda que a segunda con unicamente 3 ou 4 ovos.

La Sylvia undata o Curruca rabilarga: é un paxaro diminuto do xénero sylvia dentro da familia sylviidae. Cunha lonxitude duns 13 ou 14 cm, e unha envergadura de 20 cm.Ao observar esta curruca, comprenderemos rapidamente de onde procede o nome, pois presenta unha longa cola escalonada duns 6 cm de lonxitude. Tanto femia como macho presentan unha plumaxe similar. Chama a atención os seus ollos, observándose un anel orbital de cor vermello arredor do mesmo e presentando o iris castiñeiro avermellado cun Ø de 3,5 mm. Patas amareladas.O macho ten a plumaxe que cobre cabeza e dorso dunha cor gris azulado escuro, similar ao da lousa ou tal vez en tono máis pardusco. Por debaixo poderíase describir as partes inferiores desta curruca de cor castiñeiro avermellado ou rosa pardo intenso asalmonado, onde a garganta está moteada de puntos brancos e os flancos son dun ton grisallos, sendo claro o abdome. A femia é máis parda por riba e máis clara por debaixo, coa cabeza e o dorso en tono gris pardo, e as partes inferiores rosadas ou ben dun vermello pálido. A femia tamén presenta puntos brancos, aínda que son máis pequenos e están menos marcados. Nos inmaduros ou xuvenís non se pode identificar o sexo, e son similares ás femias. Habita terreos abertos con xara e mato degradado ou maleza. Frecuente en brezales. No inverno poden verse próximas a zonas urbanas, pero sempre que encuntre arbustos nestas áreas. Anida en maleza con pinchos e perto do chan.

Invertebrados.

Margaritifera margaritifera:

Ecoloxía e Distribución de Margaritifera margaritifera:
Margaritifera margaritifera, coñecida vulgarmente como perla ou mexillón de río, é un dos invertebrados máis ameazados de Europa. Trátase dun molusco bivalvo dulceacuícola de gran tamaño (ata 15 cm de lonxitude), que vive nos ríos de augas limpas e claras, pobres en C
a e nutrientes, onde normalmente áchase asociado a fondos pedregosos e/ou areosos pobres en limos, preferentemente nas zonas remansadas e pozas pouco profundas das beiras.
No pasado esta especie gozou dunha ampla distribución (Europa, Norte de América, Canadá e Xapón), pero nas últimas décadas entrou en regresión en todo o mundo, de xeito que actualmente está ao bordo da extinción en Europa Central e claramente en regresión en todo o Sur de Europa. Na Península Ibérica, e a principios do presente século, a especie foi achada en varios ríos de Aragón, Galicia e Portugal. Sen embargo, a súa área de distribución reduciuse notablemente, ata o punto de que só persisten algunhas poboacións estables e reproductoras nalgúns ríos galegos e asturianos.
Non debe sorprender que esta especie suscite o interese xeral dos investigadores en ao ámbito da protección e conservación. Proba diso é que Margaritifera margaritifera é actualmente unha das poucas especies de invertebrados non artrópodos legalmente protexidas da fauna europea: Convenio de Berna, Directiva Hábitats (Directiva 92/43/EEC) e Rede Data Book da IUCN (IUCN, 1996).Aínda que algúns factores que afectan ao tamaño da poboación e a súa distribución son pouco coñecidos, a degradación dos seus hábitats (contaminación, construción de pantanos, presas, dragados, ...) xunto coa desaparición dos peixes hospedadores son, presumiblemente, as principais causas de seu declive.
Algúns datos sobre a súa Bioloxía e Ciclo vital:
Todos os bivalvos de auga doce comparten un ciclo vital complexo, requirindo un hospedador vertebrado (normalmente un peixe) durante a súa fase larvaria parasitaria. Estas larvas de cuncha moi delgada e tamaño microscópico (os gloquidios), incúbanse nas branquias (como en todas as especies da familia), e en M. margaritifera, cada femia pode producir varios millóns dependendo do seu tamaño. Estes gloquidios son liberados ao medio, onde estimouse que só o 0.01% deles sobreviven e fíxanse posteriormente ao peixe hospedador. Os hospedadores máis axeitados son os salmónidos, ata o punto de que a especiación de Margaritifera é un fenómeno de coevolución asociado á especiación do xénero Salmo, de xeito que Salmo salar e Salmo trutta (especialmente o reo, a súa forma anadroma) son os hospedadores óptimos, mentres que outros salmónidos, como Oncorhynchus mikiss, ou ciprínidos, como Phoxinus phoxinus, son absolutamente resistentes ás larvas ou gloquidios.
Normalmente o gloquidio ten ganchos para fixarse ao corpo do peixe (xa sexa nas súas aletas ou en súas branquias), onde se enquista durante varias semanas antes de transformarse nun xuvenil de vida libre. Sen embargo, recentemente púidose observar que estes pequenos gloquidios (60 x 70 µm) carecen deste tipo de espiñas ou dentes.
Unha vez enquistado nos filamentos branquiales do peixe, e en función da temperatura do auga, o gloquidio sofre durante un período de tempo unha metamorfose ata soltarse das branquias. Caen ao leito do río, onde deben atopar unha posición favorable na area limpa. Coñécese moi pouco sobre o hábitat dos xuvenís unha vez que abandonaron a branquia do peixe, pero actualmente estanse levando a cabo estudos sobre este tema en varios países europeus. Se teñen éxito, medran con rapidez, acadando 2 cm en 4-5 anos.
A maduración sexual ocorre entre os 7 e os 15 anos de idade e o período fecundo pode prolongarse na vellez. É unha especie dioica, aínda que citáronse varios casos de hermafroditismo. Ademais, poden cambiar o seu sexo para o hermafroditismo baixo condicións de estrés poboacional.
En España os gloquidios son liberados ao auga en xullo-agosto, datos que coinciden co observado no resto de poboacións europeas coñecidas onde as femias son grávidas durante 2-3 meses desde xuño, e os gloquidios están presentes nas branquias dos peixes desde agosto.
A vida media da especie está entre 30 e 132 anos e a lonxitude da cuncha máxima entre 80 e 145 mm, dependendo da poboación (a latitude onde se ache); así, cando abunda o xantar dispoñible, os xuvenís medran rapidamente, pero a vida media da poboación é máis curta. O espécime máis cumprido coñecido é do Río Keret (Karelia, Rusia) con 162 mm e a súa máxima idade absoluta teórica é de 167 anos..
Os estudos realizados con exemplares recollidos en Galicia mostran que a idade máxima que acada a especie nas nosas latitudes é de 32 - 40 anos.
Requirimentos do hábitat:
M. margaritifera era unha especie común nos tramos superior e medio dos ríos, principalmente nos rápidos, con augas limpas e oligotróficas. Os adultos áchanse en ríos tipicamente salmoneros, a profundidades entre 0.5 e 2 m, pero tamén poden acharse a maiores profundidades; nestes hábitats entérranse en zonas con area grosa e pedras, a veces baixo rochas ou coios, aproveitando as correntes dispoñibles. Tamén se atoparon en charcas de brazos secundarios cuxa auga se renova con certa frecuencia por mor da flutuación de nivel provocado polo turbinado diario do auga dunha presa situada augas arriba; preferentemente en zonas sombreadas polo arborado a profundidades que van desde algúns centímetros ata algo máis dun metro. Os espécimes xuvenís (menores de 50 mm) poden vivir enterrados completamente no substrato, ata a 20 centímetros de profundidade; xa que logo o substrato do fondo do río é tan importante para estes bivalvos, determinando as áreas onde poden sobrevivir. Así, a grava limpa e a area son esenciais para manter unha poboación saudable e é moi importante para os xuvenís porque se o substrato se tupe coa lama, non poden obter o osíxeno necesario e morren. Aliméntanse por filtración, extraendo da corrente as partículas orgánicas finas e créese que, nas súas abundancias naturais, teñen un papel importante, mellorando a calidade de auga dos ríos. Sen embargo, a súa necesidade dunha boa calidade de auga é de vital importancia. Os adultos de M. margaritifera poden tolerar temperaturas de ata 28°C durante un curto período de tempo (10-20 min.) e poden sobrevivir fóra de auga durante 30 días a 15°C. Evitan as augas turbias e con niveis de osíxeno baixos e, agás o home, non teñen ningún inimigo natural, aínda que poden ser predadas pola londra (Lutra lutra) e pola rata almizclera (Ondatra zibethicus) e, se quedan fóra do auga, poden ser xantados por corvos, gaivotas ou raposos. Para que a poboación se manteña ou medre, necesitan que exista unha poboación de troita ou salmón con reprodución natural viable. O feito de que as exemplares vellas poidan reproducirse e que a mortalidade nestas fases non sexa común, suxere que a fase xuvenil intersticial pode ser o período máis sensible do seu ciclo vital, pero aínda descoñecemos os requisitos autoecológicos durante os seus primeiros 4-5 anos da vida.

miércoles, 20 de mayo de 2009

Invertebrados.






DESCRICIÓN:
Gasterópodo terrestre atractivamente moteado de branco ou amarelo. Presenta dous morfos no que fai á súa coloración; unoazul grisallo con moteado branco e outro castiñeiro con moteado amarelo.
REPRODUCIÓN:
Especie que acada a madurez sexual arredor dos dous anos de idade.
ALIMENTACIÓN:
Aliméntase dunha ampla variedade de algas, ligues, musgos e fungos. En outono e primavera aliméntase basicamente desetas, mentres que o resto do ano de ligues.
HÁBITAT:
Especie que prefire os solos de natureza aceda. En Galicia é unha especie non antropófila e moi frecuente en zonas demontaña. Aparece en sotos de castiñeiros e robledales. Vive nas gretas das rochas, baixo a cortiza de vellos castiñeiros,afastada da superficie. Prefire os sitios moi húmidos, como coios con abundantes ligues ou hepáticas, sobretroncos de caducifolias cubertos de ligues, etc.
DISTRIBUCIÓN:
Noroeste da península Ibérica, encontrándose en Galicia, norte de Portugal e Asturias. Probablemente chegue hastaNavarra.
ESTADO DE CONSERVACIÓN:
A principal ameazada é a destrución dos bosques autóctonos nos que vive (repoblaciones forestalesprincipalmente). A tendencia xeral poboacional, moi local, é para a diminución en toda a súa área de distribución.Especie abundante na área lusitánica. Debido ao seu comportamento nocturno é moi difícil detectala, o que en muchoscasos dá unha idea errónea da súa abundancia.A súa conservación pasa pola realización de estudos sobre a súa bioloxía, a súa distribución e estado das poboacións, así comouna axeitada xestión do bosque. A especie críase ben en catividade, co que poderían realizarse reintroducciones.
CATEGORÍA DE CONSERVACIÓN:
Vulnerable.


Invertebrados.












"Elona Quimperina"


DESCRICIÓN:
Caracol terrestre de cuncha esmagada e delgada, lisa e brillante. A coloración que máis abunda é o marrón claro. Podemosconocer o seu crecemento grazas a unhas franxas máis claras, case brancas, que presenta na súa cuncha. As conchas de losejemplares xuvenís teñen "pelos" curtos caedizos.
REPRODUCIÓN:
Son hermafroditas e ovíparos; adoitan poñer os ovos en pequenos buracos na terra. Os individuos mozos eclosionanya formados.
ALIMENTACIÓN:
Herbívoro e coprófago. Aliméntase sobre todo de fungos e setas.
HÁBITAT:
Especie exclusiva de zonas de clima oceánico e atlántico, que en Europa só distribúese nas illas británicas e norte de lapenínsula Ibérica. Presenta numerosas poboacións en Galicia, asociadas fundamentalmente a bosques caducifolios mixtos,con elevada humidade ambiental, abundancia de follas e musgos; entre ortigas e helechos, zonas próximas a cursos de aguacon abundante vexetación herbácea. Tamén en covas e as súas entradas. Presente desde a costa ás sierras occidentais,ata 1600 m de altitude.
DISTRIBUCIÓN:
En Europa se extinguiu recentemente no sudoeste de Francia. É unha especie propia do occidente europeu,costeiro-atlántica, de distribución disjunta. Na península distribúese polo litoral cantábrico, aínda que a súa presenza é muylocalizada.
ESTADO DE CONSERVACIÓN:
O tamaño poboacional parece reducido e con tendencia á diminución debido ás repoblaciones forestais.Presumiblemente, o tamaño da súa poboación sexa pequeno. A súa área de ocupación puido verse fortemente menguada acausa das repoblaciones e os incendios forestais.A súa conservación pasa pola protección do seu hábitat, estudos sobre a súa bioloxía e requirimentos ecolóxicos, estudiosdemográficos, etc.
CATEGORÍA DE CONSERVACIÓN:
En perigo de extinción.


Aves





La garza real europea (Ardea cinerea):es una especie de ave Ciconiiforme de la familia Ardeidae nativa de Europa y de Asia templada, incluso partes de África y América.Es residente en el medio sur y el oeste, pero muchos migran en invierno del hielo de regiones más frías.
Es un ave grande, parada mide 90 a 100 cm de altura, con una envergadura de alas de 1,70 a 2 m y un peso de 1 a 2 kg. Su plumaje es mayormente gris arriba, y algo blanco debajo. Los adultos tienen la cabeza blanca con un copete negro superciliar y una cresta delgada, en los juveniles toda la cabeza es gris. Tiene un pico fuerte rosa-amarillento, brillante cuando adultos. Tiene un vuelo lento, con su largo cuello retraído (forma de S). Cuando extiende su cuello, el pico semeja una cuchara. Esto es característico de las garzas y garcetas, y los distingue de las cigüeñas.
Está muy relacionada y es similar a la garza real americana Ardea herodias, que difiere en ser algo más grande, y pardos sus flancos y finales de ala. La garza de cara blanca australiana Ardea novaehollandiae es a veces incorrectamente llamada "garza real".
La sp. crece en colonias, en árboles cerca de espejos de agua, o áreas inundables, y aún es capaz de anidar en juncales. Hace un nido compacto de ramitas.
Caza y come en aguas bajas, peces, ranas con su largo y afilado pico. Las garzas son capaces de coger pequeños mamíferos y pájaros. Su dieta también incluye invertebrados acuáticos. Frecuentemente espera que la presa se aquiete para atraparla, o puede lentamente cazar al acecho.





El ánade real o azulón (Anas platyrhynchos):es una especie de ave anseriforme de la familia Anatidae. Es un pato de superficie común y muy extendido. Habita áreas de temperatura subtropical de Norteamérica, Europa y Asia. También frecuenta Centroamérica y el Caribe. Probablemente es el más conocido de todos los patos.








El halcón abejero (Pernis apivorus):es una inusual ave rapaz que obtiene el 90% de su dieta de los nidos de de avispas y abejas silvestres. Vigila y sigue a los insectos, agujerea sus nidos y se come la miel, las larvas y los adultos. El denso plumaje de las patas y sus fuertes escamas la protejan de las picaduras. Come también animales como ratones y ranas. Tras la cría, forma bandadas para emigrar hasta regiones donde sus presas estén activas todo el año.









El águila culebrera europea: es una rapaz especializada en la caza de serpientes y otros reptiles perteneciente a la subfamilia Circaetinae, que engloba a las águilas culebreras y a las volatineras.
Es una rapaz grande, de entre 62 y 70 cm de longitud, y 166-188 cm de envergadura, siendo los machos más pequeños que las hembras. Contrasta el pardo del dorso con el blanco con barras oscuras de las partes inferiores. Las alas son largas y anchas.Presenta cola bandeada, de extremo recto, y cabeza ancha con capuchón oscuro hasta el pecho. Los ojos tienen iris amarillo, y su disposición es más frontal que en otras rapaces diurnas.
Ampliamente distribuida en Europa, inverna en el África subsahariana entre septiembre y abril. Por el este se extiende hasta la India donde se mantiene su presencia durante todo el año. Habita en zonas abiertas de clima mediterráneo, donde haya matorral bajo, eriales y claros, cercanos a las masas forestales donde cría. Prefiere zonas a menos de 2.000 metros de altitud y con bajas precipitaciones, ya que estas condiciones favorecen la presencia de los ofidios de los que se alimenta principalmente.
Estas aves pueden ser solitarias, formar parejas, o incluso pequeños bandos, mezclados con otras rapaces, en época de migraciones.
En cuanto a su reproducción, cuando llega a Europa entre marzo y abril, comienza su época de celo, en la que el macho realiza vuelos en picado y caza para la hembra. Repara sus nidos anteriores, donde incuba en mayo o junio junto a su pareja un único huevo, que eclosiona a los 40 días. El pollo abandona el nido a los 60-80 días.

El aguilucho pálido o gavilán rastrero (Circus cyaneus):es una especie de ave rapaz de la familia Circinae.
Caza buscando en el suelo con un vuelo de planeo rápido y bajo. Suele mantener las alas en forma de V obtusa, con lo que puede sorprender a aves pequeñas o incapacitadas, pequeños roedores e incluso insectos grandes. Habita en parajes abiertos como páramos, pantanos, praderas esteparias o dunas de arena.
Pone hasta 9 huevos, de color blanco-azulado, en un nido realizado en el suelo; se les puede ver descansando en grupos de hasta 10 ejemplares. Las hembras alcanzan los 5 dm de longitud, mientras que los machos apenas superan los 4, llegando a alcanzar los 700 y 400 g de peso respectivamente; la envergadura de sus alas es de unos 125 cm.
También se le conoce como aguililla rastrera, aguilucho de ciénaga, o gavilán campestre pálido o de ciénaga.



Circus pygargus:es el nombre científico usado en zoología para referirse al comúnmente llamado aguilucho cenizo, siendo ésta una especie de ave del género Circus dentro de la familia Accipitridae.
Mide entre 40 y 45 centímetros de longitud, y entre 97 y 115 de envergadura. La hembra es notablemente más pesada que el macho (270-470 gramos la hembra frente a los 235-310 gramos del macho),aunque su tamaño no presenta grandes diferencias.





El azor (Accipiter gentilis):es un ave rapaz perteneciente al orden falconiforme y, dentro de éste, a la familia accipitridae. En España, su estado de conservación lo define como una especie de Bajo Riesgo (LR). Recibe también los nombres de azor común, azor septentrional, azor norteño y gavilán azor.
Es de tamaño mediano (mide entre 48 y 58 cm; bastante similar a un ratonero) y la forma de su cuerpo le asemeja a un gran gavilán o a un halcón, aunque la especie se encuentra realmente emparentada con las águilas. Su envergadura es de entre 100 y 120 cm, y como en todas las aves rapaces, el macho es de menor tamaño que la hembra. Los jóvenes presentan tonos claros: rojizo arriba y amarillo con grandes manchas de color pardo oscuro en la zona de abajo. Los adultos poseen una coloración parda ceniza, de tonos grises y negruzcos en la región superior, mientras que las partes inferiores son blanquecinas horizontalmente barradas en oscuro. Tienen dos manchas blancas por encima de sus grandes ojos y el iris es amarillo o naranja; estas últimas características son algunas de las más evidentes diferencias faciales con los halcones, que carecen de dichas manchas y cuyos iris son oscuros. El azor es un ave especializada en la caza de ecosistemas arbóreos; sus alas resultan cortas para su tamaño, y tienen los extremos redondeados; al mismo tiempo, su cola es proporcionalmente larga, y barreada con 4 ó 5 franjas oscuras. Estas características le permiten una gran movilidad y capacidad de maniobra en un ambiente con mucha vegetación, y sus cortas alas impiden que choque contra la foresta del bosque de forma que es capaz de volar sin problemas en un ambiente denso. Estas características cigenéticas le dieron su valor desde la antigüedad como ave predilecta en cetrería para cazar en el bosque.
Otra característica que comparte con las águilas es la forma de la cabeza y el pico, así como las garras, que son cortas, romas y muy fuertes, ya que el azor (al igual que las águilas) no mata a sus presas desnucándolas con el pico como hacen los verdaderos halcones, sino que lo hacen con la mera presión de sus garras.
Nidifica en los árboles. En el nido deposita de 3 a 4 huevos (más raramente de 1 a 5) en un intervalo de unos tres días. La incubación es realizada mayoritariamente por la hembra, la cual es alimentada por el macho durante el período que aquélla dura, es decir entre 36 y 41 días. En las crías el plumaje aparece entre los 18 y 38 días; a los 40 días aproximadamente salen del nido y a los 45 realizan su primer vuelo propiamente dicho, alcanzando un elevado grado de independencia a los 70 días.
El azor es un formidable cazador del bosque: persigue sus presas velozmente entre los árboles volando bajo con gran habilidad. Caza distintas especies de aves (cuervos, palomas, tordos, perdices, etc) y también pequeños mamíferos (conejos, liebres, ardillas, ratones, etc), así como lagartos e insectos. Acostumbra a cazar al acecho, posado en una atalaya o lugar privilegiado desde poder observar su territorio y localizar a sus posibles presas sin ser visto; una vez localizada, ataca siguiendo su ángulo muerto, normalmente desde abajo en el caso de un ave en vuelo, o a ras de suelo si su presa está en el suelo. Devora sus presas en el lugar donde las atrapó.
Es un ave diurna discreta y bastante difícil de ver, incluso más que su pariente de menor tamaño, el gavilán.

El gavilán (Accipiter nisus):es un ave rapaz perteneciente al orden falconiforme y, dentro de éste, a la familia accipitridae, subfamilia Accipitrinae.
Mide entre 27 y 37 cm de longitud y entre 60 y 80 cm de envergadura. Pesa entre 150 y 320 g. Las partes superiores de los adultos son oscuras, mientras que las inferiores son rojizas listadas en los machos y blanquecinas finalmente ondeadas de pardo en las hembras, que son, como en todas las aves rapaces, de mayor tamaño que los machos. En los jóvenes las partes superiores son pardas con las plumas flanqueadas de una tonalidad rojiza.
Realiza una sola puesta anual de generalmente 4 o 5 huevos (algunas veces de 2 a 7) en un nido construido con palitos, ramitas y otros elementos vegetales dispuestos sobre un árbol, comúnmente en bosques de coníferas. Los huevos son puestos en intervalos de entre 2 y 4 días aproximadamente. La incubación, de la cual se encarga la hembra, se inicia con la puesta del segundo o tercer huevo y dura entre 45 y 32 días, período en el que aquélla es alimentada por el macho. Las crías adquieren el plumaje al cabo de 13 a 28 días y están listos para realizar su primer vuelo a los 32, pero continúan bajo la dependencia de los adultos durante otros 27 días aproximadamente.
El gavilán caza volando por lo bajo a altas velocidades capturando principalmente otras especies de aves y sus crías, así como pequeños mamíferos e insectos. Es un ave diurna.


El cernícalo común (Falco tinnunculus):es un ave de presa perteneciente al género Falco de la familia Falconidae.
Se distingue del cernícalo primilla por ser éste último de dorso pardo rojizo y sin manchas negras, con un color gris en la cabeza más uniforme y por tener en la punta de la cola unas plumas centrales que sobresalen. Además, el común tiene las uñas negras y el primilla, blancas.
El Cernícalo es un ave de presa diurna y fácil de ver. Prefiere un hábitat de campo abierto y matorral. Los cernícalos nidifican en grietas de rocas o edificios, en huecos de árbol, ocupan nidos de córvidos y otras aves, pero también directamente sobre el suelo. Cuando caza, el cernícalo permanece en vuelo estacionario, casi inmóvil, entre 10 y 20 m de altura sobre el terreno, esperando avistar alguna presa (a esto se le llama cernirse) y cuando aparece, se precipita en picado hacia ella. Sus presas suelen ser pequeños mamíferos, fundamentalmente roedores, pequeños pájaros, reptiles, grandes insectos, gusanos y ranas.
Las puestas suelen tener entre tres y seis huevos, con una incubación de 26 a 31 días, fundamentalmente realizada por la hembra mientras el macho la alimenta.



El Alcotán Europeo (Falco subbuteo):es un halcón pequeño y esbelto, de alas acabadas en punta y tan largas que, plegadas, sobrepasan la cola. Esta elegante ave de presa mide de 30 a 35 cm, más o menos del tamaño de un cernícalo. Como todos los halcones, tiene una serie de plumas de color negro debajo de cada ojo que contrastan con el blanco de las mejillas. El vientre es de color amarillento con rayas negras verticales en los individuos jóvenes y horizontales en los adultos. La parte superior de las alas es gris. Otra característica de la especie en cuestión es que las plumas de detrás de las patas son rojas. En vuelo puede parecer un vencejo por sus largas alas. Machos y hembras son muy similares, pero los jóvenes son más marrones que los adultos.
Se puede ver en terrenos abiertos con arboledas, como campos de cultivo, en bosquetes o incluso en taigas y sabanas. Usa nidos ya hechos por otras aves, como cuervos, donde deposita entre 2 y 4 huevos.
Su extraordinaria velocidad y habilidad le permiten cazar en el aire. Normalmente lo hace al atardecer. Entre sus presas encontramos murciélagos, libélulas, vencejos y golondrinas. Las presas pequeñas pueden ser devoradas en vuelo.
Se distribuye por Europa y Asia, aunque se trata de un ave migratoria de largas distancias y suele pasar el invierno en África. En España solo se encuentra en verano. No se la puede encontrar ni en Baleares ni en algunas partes de Andalucía, asimismo es irregular en Canarias.
Como curiosidad, mencionar que hay una serie de juegos de mesa a los cuales, su inventor quería ponerles como nombre "Hobby" (alcotán, en inglés), pero no se le permitió usar esa palabra. Como resultado, el inventor decidió rebautizarlo con un vocablo afín, creándose así el conocido juego de fútbol Subbuteo.

El halcón peregrino (nombre científico: Falco peregrinus):es una especie de ave de presa cosmopolita de la familia Falconidae y del género Falco. Es un halcón grande, del tamaño de un cuervo, con la espalda de color gris azulado y la parte inferior blanquecina con manchas oscuras; la cabeza es negra y cuenta con una amplia y característica bigotera también de color negro. Puede volar a una velocidad de crucero de 100 km/h, pero cuando caza efectuando un ataque en picado, puede alcanzar más de 300 km/h, lo que lo convierten en el animal más rápido del mundo.Como otras aves de presa, la hembra es de mayor tamaño que el macho. Diversas autoridades reconocen 17–19 subespecies, que varían de aspecto y hábitat; hay desacuerdo sobre si el halcón tagarote (Falco pelegrinoides) es una subespecie o una especie distinta.
La distribución geográfica de las áreas de cría del halcón peregrino abarca desde la tundra ártica hasta la Zona Intertropical. Se le puede encontrar casi en todas partes de la Tierra, excepto en regiones polares extremas, montañas muy elevadas y en la mayor parte de las selvas tropicales; la única área terrestre extensa sin hielo en la cual está completamente ausente es Nueva Zelanda, lo que la convierte en el ave de presa más extendida del mundo. Tanto el nombre científico como el nombre en español de esta especie significan «halcón viajero», a causa de los hábitos migratorios de muchas poblaciones del norte.
Aunque su dieta consiste casi exclusivamente en aves de tamaño medio, el halcón peregrino caza de vez en cuando pequeños mamíferos, pequeños reptiles e incluso insectos. Alcanza la madurez sexual en un año y se empareja de por vida. Anida en pequeñas oquedades en el suelo sin aportar ningún material, normalmente en bordes de acantilados o, en los últimos tiempos, en estructuras elevadas construidas por el hombre.El halcón peregrino se convirtió en una especie en peligro en muchas áreas debido al uso de pesticidas, sobre todo DDT. Desde la prohibición del DDT a principios de los años 1970, las poblaciones se recuperaron, apoyadas por la protección a gran escala de sus lugares de anidamiento y liberación de ejemplares en la naturaleza.

Streptopelia turtur o tórtola europea:es un ave Columbiforme de la familia Columbidae caracterizada por su aspecto pardo, con manchas oscuras en un dorso pardo rojizo, con una cabeza gris claro y un halo rojizo en torno a los ojos.
Se trata de una tórtola rural, a diferencia de la tórtola turca; vive en zonas de labranza con abundante vegetación riparia arbustiva o arbórea, Se forman bandadas en campos de rastrojos, en busca de granos, al final del verano, tras la cosecha. En la primavera, pequeños grupos migratorios atraviesan Europa procedentes del norte de África.
Su voz, como la de otras tórtolas, es en un ronroneo monótono, monocorde.
Su nido es en forma de pequeña plataforma, sobre la vegetación de cierta altura; contiene dos huevos, puestos en dos o tres nidadas, de mayo a julio.
Se alimenta de pequeñas semillas y hierbas, en el suelo.
Es visitante estival en la mayor parte de Europa, salvo Islandia, Irlanda y Escandinavia. No se encuentra en alta montaña; sí en tierra cultivada en agrosistemas no muy modificados y en jardines de amplia extensión.

martes, 19 de mayo de 2009

Invertebrados.



Lacerta Schreiberi ou Lagarto Verdinegro:

Identificación:
Lagarto robusto de tamaño medio cunha lonxitude de cabeza e corpo máxima de 131mm e cola intacta de 1,5 a dúas veces a lonxitude da cabeza e o corpo. Os machos adultos teñen o dorso verde finalmente punteado de negro e durante o celo adquiren unha coloración azul moi intensa na cabeza. O dorso das embras adultas pode ser verde ou pardo e adoita ter manchas negras grandes con ocelos brancos nos costados. Colar de bordo aserrado e 8-10 filas lonxitudinais de escamas ventrales.
Estatus de conservación:
Especie case ameazada en España, ten problemas de conservación no Sur da Península e considérase en perigo crítico de extinción en Andalucía.
Distribución:
Especie endémica da Península Ibérica que se distribúe pola Cornixa Cantábrica, noroeste da Península, metade norte de Portugal, Sistema Central e algunhas sierras do cuadrante suroccidental da Península.
Aparece desde o nivel do mar ata os 2.100m de altitude o Gredos.
Hábitat:
Especie común en bosques húmidos caducifolios e de piñeiro silvestre, ou en brezales, piornales ou praderías de montaña, especialmente asociada a beiras de ríos ou arroios. É frecuente en muros de pedra xunto a prados de sega.
Ecoloxía Trófica:
Aliméntase dunha gran variedade de invertebrados, que busca na vejetación ou na follasca. É frecuente a captura de insectos ligados a ecosistemas de auga doce.
Bioloxía da Reprodución:
Reproucción primaveral, incubación estival e eclosión de ovos entre final de xullo e setembro.
Os machos en celo teñen a cabeza azulada. É frecuente ver parellas tomando o sol durante todo o día. As cópulas teñen lugar entre abril e xuño. As femias fan unha posta anual de 4-24 ovos. A incubación dura algo máis de dous meses.
Interaccións entre especies:
Fronte a depredadores teñen certo camuflaje co contorno e permiten a aproximación a distancias relativamente curtas. Adoitan vivir en zonas con moitos refuxios. Diante dun ataque non dubidan en rubir unha árbore ou tirarse ao auga.
Partrón Social ou Comportamento:
Activa en días asollados desde marzo ata outubro. En primavera e outono é visible durante as horas centrais do día, mentres que en verán se agocha nos momentos máis calorosos. Especie diúrna, se solea xeralmente en pedras, en chan ou en follasca. Ten uns dominios vitais reducidos para o seu tamaño e adoitan vivir en altas densidades pero sen relación entre individuos, coa única excepción do apareaminto e as pelexas entre machos por conseguir ás femias.

Plantas

Culcita macrocarpa: es una especie de helecho perteneciente a la familia Culcitaceae presente en la región macaronésica y sur de Europa.
Helecho isospóreo perenne con un rizoma grueso y rastrero característicamente cubierto de páleas piliformes de color rojizo con función protectora. Estos rizomas pueden llegar a medir más de un metro de longitud y bifurcarse. Frondes que pueden superar los 2 metros de longitud con láminas bi a pentapinnadas con pinnas asaetadas de consistencia coriácea. El peciolo suele tener la misma longitud que la lámina.
Posee soros reniformes marginales en el extremo de las nerviaciones protegidos por un indusio formado por dos valvas, una formada por un verdadero indusio y otra formada por una prolongación de la propia lámina. Esporangios piriformes con maduración basípeta y anillo oblicuo, esporas triletas.
Este helecho vive en zonas de elevada humedad tanto del suelo como de la atmósfera y escasas oscilaciones térmicas. El sustrato ideal para el desarrollo de Culcita macrocarpa es aquel muy rico en humus y situado es sombra continuamente. El hábitat más favorable para su desarrollo son los bosques riparios cercanos a la costa.
Esta especie paleomediterránea es un superviviente de los bosque tropicales propios de la Era Terciaria europea. Hoy como endemismo Ibero-Macaronésico tiene sus poblaciones extremadamente amenazadas, y reducidas a unos pocos puntos relictos en la Península Ibérica: Cornisa Cantábrica y zona norte de Galicia, sierras de Algeciras y Oporto y tras poblaciones en las islas Azores, Madeira y Tenerife en Macaronesia.

Castellano: helecho arbóreo, helecho de colchoneros.
Portugués: cabelinha.
Gallego: feto do cabelinho.


Reino:Plantae
División:Pteridophyta
Clase:Polypodiopsida
Orden:Cyatheales
Familia:Culcitaceae
Género:Culcita
Especie:Culcita macrocarpa

Narcisos cyclamineus:Poseen características muy marcadas del N. cyclamineus. Cada tallo presenta una flor con pétalos claramente girados hacia atrás y con copa generalmente larga


Peces

La boga de río (Chondrostoma polylepis): es una especie zoológica de peces de espinas en la familia de las Cyprinidae.
Se la encuentra endémica en Portugal y en España. Sus hábitats naturales son ríos y cursos de agua intermitentes. Está amenazada por pérdida de hábitat. En España llega a alcanzar los 4 dm de largo. Es de color plateado y sus aletas son casi blancas. Su alimentación es omnívora. La boga es una de los ciprínidos más apreciados en España por pescadores recreativos ya que un pez de buen tamaño.
En España, las variedades más conocidas de bogas son: la Chondrostoma polylepis, o boga corriente de río y la Chondrostoma polylepis wilcomii o boga del Guadiana, que solamente habita la cuenca de este río y algunas zonas de la del Guadalquivir. También, en algunos embalses españoles se encuentran grandes cantidades de bogas. La Chondrostoma duriensis también está catalogada como especie y es un endemismo que actualmente solo podemos encontrar en algunos ríos de la cuenca del Duero y en Galicia.
También se denomina boga a un pez comestible (Chondrostoma polylepis), que abunda en los mares de España y es de cuerpo comprimido y de color blanco azulado.

Reino:Animalia
Filo:Chordata
Clase:Actinopterygii
Orden:Cypriniformes
Familia:Cyprinidae
Género:Chondrostoma
Especie:C. polylepis

Anfibios y Reptiles.









Lacerta monticola:
Las lagartijas roqueras han sido agrupadas por algunos autores en un género aparte, Archaeolacerta
Mertens (1921), en el cual se incluiría a L. bedriagae y otras especies de la cuenca mediterránea (LANZA
et al., 1977; GUILLA
UME & LANZA, 1982).

Clasificación:
Lacerta Monticola: La propia de Serra da Estrela de Portugal.
L. Monticola Cyreni: En el Sistema Central español.
L. Monticola cantábrica: En la Cordillera Cantábrica y Galicia.
Esta tiene tres subespecies: L. Cyreni Cyreni para la Sierra de Guadarrama,
L. Cyreni Castiliana para la Sierra de Gredos y L. Cyreni Martinezricai para la Sierra de la Peña de Francia
.

Razones de su amenaza:
El aislamiento de muchas poblaciones de L. m. cyreni y las actuaciones humanas en medios de alta montaña hacen inferir un declive continuado de las poblaciones, del área de ocupación y de la calidad del hábitat.
Actuaciones en alta montaña relacionadas con las infraestructuras (en particular para el esquí). Impacto del turismo.

Características biológicas relevantes para su conservación:
Hábitat restringido a los canchales de roca en montaña que no están distribuidos
de forma uniforme.

Poblaciones amenazadas:
Deben de considerarse vulnerables la poblaciones de Peña de Francia, Sierra de Gata (Salamanca) y La Serrota
(Ávila), así como las poblaciones de la Sierra de Gredos (Ávila) y Sierra de Guadarrama (Madrid), todas ellas por su limitada área de ocupación
y por el deterioro de la calidad de su hábitat. Asímismo existen poblaciones en Galicia que están amenazadas: Riberas del Río Belelle (A Coruña),
Riberas del río Mandeo, Betanzos, Coirós, Irixoa y Aranga (A Coruña), Riberas del río Lambre, Miño,
Vilarmaior, Irixoa (A Coruña),
Monasterio de Sobrado dos Monxes (A Coruña), Montes del Pindo, Carnota (A Coruña).